دیدگاه اسلام به قضا و قدر

حقیقت ایمان به قضاء و قدر، باور قطعی به این حقیقت است که هر چه در این جهان رخ می‌دهد با تقدیر الله متعال است.

ایمان به قَدَر، رکن ششم از ارکان ایمان است و ایمان کسی جز به آن کامل نمی‌شود. در صحیح مسلم (۸) روایت است که به ابن عمر ـ رضی الله عنهما ـ خبر رسید که گروهی از مردم قَدَر را انکار می‌کنند، پس گفت: اگر آنان را دیدی به آن‌ها بگو من از آن‌ها بیزارم و آنان نیز از من بیزارند؛ قسم به آنکه عبدالله بن عمر به او سوگند یاد می‌کند (یعنی الله) اگر یکی از آنان به اندازه‌ی کوه احد طلا داشته باشد سپس آن را انفاق نماید خداوند از وی نخواهد پذیرفت مگر آنکه به قدر ایمان بیاورد.

سپس بدانید که ایمان به تقدیر صحیح نیست مگر آنکه شخص به هر چهار درجه‌ی قدر ایمان آورد:

۱- ایمان به اینکه الله متعال همه چیز را به تفصیل از ازل می‌داند و حتی ذره‌ای ناچیز در آسمان‌ها و زمین از وی پنهان نمی‌ماند.

۲- ایمان به اینکه الله همه‌ی این‌ها را پنجاه هزار سال پیش از آفرینش آسمان‌ها و زمین در لوح محفوظ نگاشته است.

۳- ایمان به مشیت و اراده‌ی انجام شدنی الله و قدرت فراگیر او؛ بنابراین هیچ چیز ـ چه خیر و چه شر ـ در این جهان رخ نمی‌دهد مگر به مشیئت او.

۴- ایمان به اینکه همه‌ی کائنات توسط الله آفریده شده‌اند، بنابراین او خالق آفریده‌ها و خالق صفات و افعال آنان است، چنانکه می‌فرماید: ذَلِكُمُ اللّهُ رَبُّكُمْ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ [انعام/ ۱۰۲] (این است الله، پروردگار شما، هیچ معبودی جز او نیست، آفریننده‌ی همه چیز است).

برای آنکه ایمان به تقدیر، صحیح باشد، ایمان به این موارد واجب است:

ـ اینکه بنده صاحب مشیت و اختیاری است که به واسطه‌ی آن کارهایش متحقق می‌شود، چنانکه خداوند متعال می‌فرماید: لاَ يُكَلِّفُ اللّهُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا [بقره/ ۲۸۶] (الله هیچ کس را جز به قدر توانایی‌اش تکلیف نمی‌کند).

ـ و اینکه مشیت و قدرت بنده از قدرت و مشیت الله خارج نیست، زیرا اوست که این قدرت را به انسان عطا کرده و نیروی تشخیص و انتخاب را به وی داده است: وَمَا تَشَاءُونَ إِلا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ [تکویر/ ۲۹] (و تا الله، آفریدگان جهانیان نخواهد، شما نیز نخواهید خواست).

ـ و اینکه تقدیر، راز الله در آفریدگان اوست؛ آنچه را برای ما بیان نموده یاد می‌گیریم و به آن ایمان می‌آوریم و آنچه از ما پوشیده داشته شده می‌پذیریم و ایمان می‌آوریم، و با عقل قاصر و فهم نافص خود درباره‌ی کارها و احکام الهی جدل نمی‌کنیم، بلکه به عدالت کامل خداوند و حکمت فراگیر او ایمان می‌آوریم و می‌دانیم که او سبحانه و تعالی درباره‌ی کارهای خود مورد پرسش قرار نمی‌گیرد

منبع : القضاء والقدر فی ضوء الکتاب والسنة، نوشته‌ی شیخ عبدالرحمن المحمود، و الإیمان بالقضاء والقدر، اثر شیخ محمد الحمد.

ديدگاه شیعه در مورد قضا و قدر...